Czas Perfekt
Perfekt – tak nazywa się czas, dzięki któremu można powiedzieć coś w przeszłości. O przeszłości w języku niemieckim możesz również mówić w czasie Präteritum, ale to właśnie Perfekt jest używany częściej (w mowie potocznej).
Żeby zrobić zdanie w Perfekt, potrzebujesz dwóch czasowników. Spójrz:
- Ich habe das Eis gekauft.
- Ich bin nach Warsaw gegangen.
Do stworzenia zadania w Perfekt potrzebujesz jak wspomniałam dwóch czasowników:
- Jeden czasownik pomaga tylko stworzyć zdanie i nic nie oznacza (Hilfsverb). Takim pomocnikiem w zdaniu może być „haben” lub „sein„
- Drugi czasownik jest na końcu zdania i wyraża czynność (Partzip II).
Hilfsverb, czyli „haben” lub „sein” nic nie oznaczają, ale pomagają tylko stworzyć zdanie.
Jak pomagają? Odmieniają się przez osoby. A ten drugi czasownik, który wyraża czynność, odpoczywa na końcu zdania – występuje jako Partizip II i jest zawsze takim sam, niezależnie od osoby:
| Osoba | Czasownik posiłkowy | Partizip II | Osoba | Czasownik posiłkowy | Partizip II |
|---|---|---|---|---|---|
| ich | habe | gelernt | ich | bin | gegangen |
| du | hast | du | bist | ||
| er/sie/es | hat | er/sie/es | ist | ||
| wir | haben | wir | sind | ||
| ihr | habt | ihr | seid | ||
| sie/ Sie | haben | sie/ Sie | sind |
- „Ich habe Deutsch gelernt.” („habe” = odmieniony czasownik posiłkowy na drugim miejscu w zdaniu, „gelernt” się nie zmienia i jest na końcu zdania w Partizip II)
- „Du hast Deutsch gelernt.” („hast” = odmieniony czasownik posiłkowy na drugim miejscu w zdaniu, „gelernt” się nie zmienia i jest na końcu zdania w Partizip II)
- „Sie/er/sie hat Deutsch gelernt.” („hat” = odmieniony czasownik posiłkowy na drugim miejscu w zdaniu, „gelernt” się nie zmienia i jest na końcu zdania w Partizip II)
Partizip? Partizip II to taka forma czasownika, przeważnie zaczyna się na „ge” (gegessen, gemacht, geschlafen itp.). To osobny temat, który możesz nadrobić tutaj i Partizip II dla czasowników nieregularnych i Partzip II dla czasowników regularnych. No i właśnie ten cały Partizip II jest na końcu zdania.
Ale jak to czasownik jest na końcu zdania?!
Weźmy pod lupę zdanie w czasie teraźniejszym: „Ich esse eine Pizza.”
Jeżeli chcesz powiedzieć to samo zdanie w czasie przeszłym Perfekt, musisz na drugim miejscu w zdaniu wstawić odmieniony czasownik posiłkowy. Czasownik „essen” wędruje na sam koniec zdania jako Partizip II:
Perfekt z „haben” czy „sein”? Oto jest pytanie..
Czas Perfekt tworzy się głównie z „haben” – chyba, że wyrażamy ruch czy zmianę stanu, wtedy używa się „sein”. Perfekt z „sein” tworzy się zatem z ..
…czasownikami wyrażającymi ruch (np. gehen, fahren, rennen, fliegen itp.):
- „Ich bin nach Berlin gefahren.”/ Pojechałem do Berlina.
- „Ich bin schnell gelaufen.”/ Szybko szłam.
Jeżeli czasownik wyrażający ruch ma u swego boku dopełnienie w bierniku, to wtedy Perfekt tworzy się z „haben”. Jeśli „coś” „dopełnia” czasownik i odpowiada na pytanie „kogo?co?” to wtedy użyjesz „haben”. Zobacz:
- „Ich habe meinen Vater ins Krankenhaus gefahren”. (kogo? co? zawiozłem – „meinen Vater” = dopełnienie w bierniku, więc jest „habe” pomimo, że jest wyrażony ruch)
- „Ich bin ins Krankenhaus gefahren.” („gefahren” wyraża ruch, żadnych dopełnienień w bierniku, stąd „bin”)
….czasownikami wyrażającymi zmianę (podmiotu) takie jak na przykład sterben, einschlafen, verwelken:
- „Ich bin gestern schnell eingeschlafen.”/ Szybko wczoraj zasnęłam. (zmiana stanu: obudzony śpiący)
- „Er ist vor eine Woche gestorben.” / Zmarł tydzień temu. (zmiana stanu: żywy zmarły)
…z czasownikami „sein”, „werden” i „bleiben”
- „Ich bin gestern zuhause geblieben.” /Wczoraj zostałam w domu
- „Ich bin gestern bei Maria gewesen.” /Wczoraj byłam u Helgi.
- „Was ist gestern passiert?” /Co się wczoraj wydarzyło?
Wszystkie czasowniki zwrotne (czyli te z „mich”, „dich”, „sich” itp.) łączą się z „haben” w Perfekt – niezależnie od tego, czy wyrażają ruch czy zmianę stanu: „Ich habe mich verliebt.”, „Ich habe mich verlaufen.”
Kiedy używa się Perfekt, a kiedy Präteritum?
Perfekt i Präteritum to dwa czasy w języku niemieckim, w których mówi się o przeszłości. Warto wiedzieć, że Perfekt jest tym popularniejszym i częściej używanym czasem – to nie znaczy, że używa się go zawsze. Kiedy zatem mówi się o przeszłości używając Perfekt, a kiedy Präteritum?
Subtelna różnica znaczeniowa
Perfekt i Präteritum używa się wymiennie, ale jeśli mówisz o czymś, czego efekty czy skutki odczuwasz w chwili mówienia o tym, sięgasz po Perfekt:
- „Ich habe schlecht geschlafen und jetzt bin ich müde.” (źle spałam, a efekty są tego takie, że jestem teraz zmęczona)
- „Was riecht so gut”? – „Ich habe einen Kuchen gebacken” (Upiekłam ciasto, a efektem tego jest zapach ciasta w mieszkaniu)
Różnica wynikająca z sytuacji komunikacyjnego
Ta różnica wynika z sytuacji, w której mówi się o przeszłości:
- Präteritum używa się w kontekście literackim, oficjalnym. Na przykład w gazetach, pracach naukowych, w telewizji czy radiu, ale również wtedy, kiedy piszesz oficjalnego e-maila
- Perfekt używa się w „normalnym” życiu, na co dzień. Jeżeli zatem rozmawiasz z przyjaciółmi lub piszesz zwykłego maila – sięgniesz po Perfekt
Różnica regionalna
Na przykład na północy Niemiec częściej i chętniej sięga się po Präteritum. Z kolei na południu Niemiec popularniejszy będzie Perfekt. Pomimo, że z punktu gramatycznego poniższe zdanie jest jak najbardziej poprawne, będzie brzmiało dla mieszkańca Monachium bardzo oficjalnie i górnolotnie:
- „Ich ginge heute zum Laden und kaufte mir zwei Brötchen, die ich später mit Vergnügen aß. Die waren sehr lecker!”
W Berlinie również powiedziałabym raczej:
- „Ich bin heute zum Laden gegangen und ich habe mir zwei Brötchen gekauft, die ich später mit Vergnügen gegessen habe. Die waren sehr lecker!”
„Die waren sehr lecker lecker” ? A dlaczego nie „Die sind sehr lecker gewesen”, czyli Perfekt?
Przy niektórych czasownikach trzeba zapomnieć o tych różnicach regionalnych. Niektóre czasowniki po prostu „nie brzmią” w Perfekcie i zawsze w języku mówionym, tym na co dzień, będą w Präteritum. Które to czasowniki są zawsze (w języku mówionym) w drużynie Präteritum? uwagaWszystkie czasowniki modalne (können, wollen, müssen, sollen, möchten*, dürfen) oraz „haben” i „sein” używa się w języku mówionym w Präteritum.
Na przykład:
- „Letztes Jahr war ich in Japan.” (zamiast: „Letztes Jahr bin ich in Japan gewesen.”)
- „Ich hatte viel Glück.” (zamiast: „Ich habe viel Glück gehabt.”)
finden – gefunden znaleźć
ausfüllen – ausgefüllt – wypełniać
dauern – gedauert – trwać
umziehen – umgezogen – przeprowadzać się
stellen – gestellt- postawić
suchen – gesucht- szukać
nehmen – genommen- brać
ankommen – angekommen – przyjechać
landen – gelandet – lądować
verpassen – verpasst – spóźniać się
verlieren – verloren – zgubić
fliegen – geflogen – lecieć
anfangen – angefangen – zaczynać
vergessen – vergessen – zapominać
kaufen – gekauft – kupić
denken – gedacht – myśleć
tragen – getragen – nosić
bezahlen – bezahlt – płacić
passieren – passiert – wydarzać się
reparieren – repariert – naprawiać
wegwerfen – weggeworfen – wyrzucać
streiten – gestritten – kłócić się
schwimmen – geschwommen – pływać
wissen – gewusst – wiedzieć
leihen – geliehen – pozyczac
mitbringen – mitgebracht – brac ze soba
gewinnen – gewonnen – wygrywac
Konjunktiv II – tryb życzeniowy prosty
https://niemiecki.ang.pl/gramatyka/tryb_przypuszczajacy/konjunktiv_ii
Wenn Jojos Mutter aus Brasilien gekommen wäre, hätte sie sich gefreut.
Wenn Jojo das Kölsch richtig gezapft hätte, wäre Vincent nicht böse geworden.
Würden Sie mir bitte ein Kölsch bringen?